Κυκλαδίτικη παραδοσιακή αρχιτεκτονική και Bauhaus. Πόσο μοιάζουν;

Παράδοση από την μιά, μοντέρνο από την άλλη. Δύο τόσο διαφορετικές αισθητικές προσεγγίσεις πόσο και που μπορεί να συναντιούνται; Μπορεί να μοιάζουν;
Όχι μόνο μοιάζουν αλλά ταυτίζονται από την οπτική γωνία που εξετάζει το θέμα η Αντωνία Κονδύλη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός ΕΜΠ, Καθηγήτρια Σχολής ΑΚΤΟ στο μάθημα της Ιστορίας και της Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής και της Επανάχρησης. Το κείμενο που διαβάσαμε στο ecopress.gr αποτελεί παρουσίαση της Α. Κονδύλη σε ημερίδα για επαγγελματικά και επιστημονικά θέματα των μηχανικών.

“Δύο σχεδιαστικές ποιότητες, η λαϊκή αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες και η μοντέρνα όπως αυτή εκφάζεται μέσα από το κίνημα Bauhaus. Δημιουργήθηκαν σε τόσο διαφορετικούς τόπους και σε τόσο διαφορετικούς χρόνους, αποτυπώνουν αντίστοιχες έννοιες. Και οι δύο ποιότητες νοιάζονται τον άνθρωπο, τον χρήστη, τις ανάγκες του και την λειτουργική τους επίλυση. Μπορεί οι αφετηρίες να είναι τελείως διαφορετικές, όμως το αποτέλεσμα καθορίζεται από αντίστοιχα κριτήρια.” αναφέρει χαρακτηριστικά κ. Κονδύλη.

Η σχέση της ελληνικής αρχιτεκτονκής με το Bauhaus δεν είναι η πρώτη φορά που προσελκύει το ενδιαφέρον μας.
Πέρυσι το καλοκαίρι, στην Αθήνα. πραγματοποιήθηκε διεθνές συνέδριο με τίτλο «Το Bauhaus και η Ελλάδα». Η διοργάνωση έγινε (με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση του) από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας και την Κρατική Ακαδημία Καλών Τεχνών Στουτγάρδης. Μπορείτε να δείτε εδώ το σχετκό άρθρο.
Αν και στο συνέδριο εξετάστηκε το θέμα της επίδρασης του διεθνούς κινήματος του Bauhaus στην Ελλάδα από διαφορετικές οπτικές και με ποικίλα παραδείγματα, κυρίως αστικής αρχιτεκτονικής , η συγκριση που επιχειρεί η κ. Κονδύλη είναι διαφορετική.

Από την μία η Λαϊκή αρχιτεκτονική. Η οικοδομική δραστηριότητα του αυτοδίδακτου, εμπειρικού, αυτοσχεδιαστικού και ευρηματικού μάστορα ή και απλού λαϊκού ανθρώπου σε κάποιο νησί ή σε κάποιο ηπειρωτικό χωριό.
Η ελληνική βιβλιογραφία έχει αφιερώσει πολλές και εξαιρετικά ολοκληρωμένες εκδόσεις στο πλούσιο και ποικιλόμορφο πεδίο της λαϊκής δημιουργίας.
Ξεκινώντας μια σύντομη περιήγηση στα διάφορα κομμάτια της ελληνικής νησιωτικής περιφέρειας, και συγκεκριμένα στις Κυκλάδες, προσπαθεί να καταγράψει τα πλαίσια της λαϊκής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Όχι περιγράφοντας φυσικές εικόνες και κτισμένα τοπία, αλλά ανιχνεύοντας έννοιες, προσεγγίσεις, θεσμούς και αντιλήψεις.

Πώς δημιουργήθηκε λοιπόν, μέσα στους αιώνες, η Κυκλαδίτικη λαϊκή αρχιτεκτονική;
Τί κουβαλάει ως κριτήρια ή επιλογές;
Είχε επιλογές;
Ήταν η Χριστιανική λατρεία τόσο διογκωμένη που να αφήνει παντού αρχιτεκτονικά αποτυπώματα και ίχνη;
Ήταν το κλίμα τόσο σημαντικό;
Ήταν η κοινωνική δομή και οργάνωση το κριτήριο της οικοδομικής δραστηριότητας;
Ήταν τα υλικά καθοριστικά;
Δεν εστιάζει στο προφανές, ότι ήταν αποκλειστικά και μόνο παρμένα από την φύση (πέτρες, καλάμια, φύκια, χώμα) αλλά στην αξιοποίησή τους με την καλύτερη δυνατή οικονομία.

Από την άλλη το Bauhaus…

Η παρουσίαση έχει ως θέμα την σύγκριση με στόχο να αναδείξει ως και την ταύτιση της λαϊκής αρχιτεκτονικής με την μοντέρνα αρχιτεκτονική. Το Bauhaus αποτελεί στηλοβάτη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής αντίληψης και άρα επάξιο εκπρόσωπο της.
Εξετάζοντας παράλληλα τα βασικά χαρακτηριστκά που απαντούν στο ερώτημα “Τι ήταν το Bauhaus;” αφήνει να αναδεικτούν ομοιότητες πέρα από την εξωτερική εικόνα των κτηρίων.

“Tο Bauhaus ήταν τρία πράγματα:
Κατ΄ αρχήν ήταν ιδεολογία, προσανατολισμένη στην αξία της ανθρώπινης ζωής την οποία προφανώς και έθεσε ως προτεραιότητα αμέσως μετά τον πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο και την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Παράλληλα, λειτούργησε ως Σχολή, ως Ακαδημία τεχνών, στην οποία προωθείτο η συγκεκριμένη ιδεολογία.
Και βέβαια, ήταν και κτήριο / κέλυφος στο οποίο στεγαζόταν όλη αυτή η κοινωνική, ακαδημαϊκή και εκπαιδευτική ιδεολογία.
Τι είπε λοιπόν το Bauhaus;
Το Bauhaus έθεσε τον άνθρωπο στην κορυφή του ενδιαφέροντος. Προσανατόλισε τον σχεδιασμό στο να καλύψει τις ανάγκες του ανθρώπου, του χρήστη δηλαδή, της όποιας σχεδιαστικής πρότασης. Πρότεινε κάθε φορά που τραβάμε μια γραμμή για να σχεδιάσουμε ένα σπίτι, ένα σκαμνάκι ή ένα κατσαρόλι, να θέτουμε ως κριτήριο την εξυπηρέτηση των αναγκών του χρήστη. Άφησε πίσω κάθε μορφής διακόσμηση, απέρριψε κάθε περιττό ή αδικαιολόγητο και επικεντρώθηκε στον χρήστη, στον άνθρωπο.

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, δεν είναι τίποτα άλλο παρά αποτυπώματα εννοιών, όπως:
– κατασκευαστική ειλικρίνεια
– αλήθεια υλικών
– οικονομία
– εργονομία
– λειτουργικότητα
– επιβίωση
– αγάπη για τον χρήστη
– αγάπη και μεράκι δημιουργίας

Το συγκλονιστικό στοιχείο αυτής της σύγκρισης έγκειται στο γεγονός ότι:
στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή της λαϊκής αρχιτεκτονικής, τα κριτήρια που δεν είναι πουθενά γραμμένα, προϋπάρχουν στο μυαλό του χτίστη, ως μια προ-διατυπωμένη άμυνα και προστασία απέναντι:
– στην θρησκευτική του ανάγκη
– το κλίμα
– την κοινωνική δομή και οργάνωση
– τα υλικά
– τις οικονομικές συνθήκες

Στη δεύτερη περίπτωση, δηλαδή της Μοντέρνας αρχιτεκτονικής, τα κριτήρια που είναι σαφώς διατυπωμένα, επιλέγονται στο μυαλό του δημιουργού – σχεδιαστή, ως άμυνα και προστασία απέναντι στην πληθώρα:

– των θρησκευτικών αρχιτεκτονικών concept
– των σχεδιαστικών ενεργειακών επιλύσεων
– της χρήσης της μορφής για κοινωνική προβολή
– των πολλών νέων υλικών
– της διάθεσης μεγάλων προϋπολογισμών.

Εν κατακλείδι, ποια είναι η σχέση ανάμεσα στις δύο αυτές αρχιτεκτονικές ποιότητες;
Η μία μέσω μια διαδρομής “ανάγκης” εξεύρευσης καλύτερων λύσεων και με υπόβαρθο την εμπειρία από γενιά σε γενιά και η άλλη μέσα από επιστημονική διαδρομή αναζήτησης εξυπηρέτησης με τον άνθρωπο στην κορυφή του ενδιαφέροντος

Πηγή: Διαβάστε ΕΔΩ όλο το άρθρο της Αντωνίας Κονδύλη:

 

Παρεπιπτόντως

Η κυριαρχία του Λευκού στις Κυκλάδες

Στην περιηγησή μας για εύρεση πληροφοριών σχετικών με την αρχιτεκτονική των Κυκλάδων “πέσαμε” πάνω σε ένα ενδιαφέρονάρθρο στο site του Συλλόγου Μελετητών Μηχανικών Μυκόνου. Μια σίγουρα διαφορετική πρόταση, τεκμηριωμένη με ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία για το ¨Ασπρο” των Κυκλάδων και το κατά πόσο είναι “πρόσφατο” αισθητικό πρότυπο που ξεκινά από την εποχή του Μεταξά. Από εκεί δανειστήκαμε και την σχετική φωτό.

Διαβάστε εδώ: http://smmm.gr/to-lefko-xroma-stis-kyklades/