Λουτρό Αέρηδων: Ένα χαμάμ 500 ετών στην Αθήνα

Το “Λουτρό των Αέρηδων”, με ζωή περίπου 500 ετών, είναι το μόνο δημόσιο λουτρό που σώζεται μέχρι σήμερα στην Αθήνα. Η αρχή της λειτουργίας του τοποθετείται στην πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας (1430-1669) ενώ λειτουργούσε μέχρι και πριν από μισό αιώνα και συγκεκριμένα μέχρι το 1965. Είκοσι χρόνια μετά παραχωρήθηκε  στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Το 1998 ολοκληρώνεται η αποκατάστασή του και το Λουτρό λειτουργεί πλέον ως μνημείο, με θέμα την καθαριότητα, τη φροντίδα και τον καλλωπισμό του σώματος σε διαχρονική θεώρηση.

Το Λουτρό, με την νέα του χρήση βρίσκεται στην οδό Καρύστου στο νούμερο 8 και  εκτείνεται μεταξύ των οδών Κυρρήστου και Λυσίου. Ανάμεσα στις παλαιότερες αναφορές σε αυτό εντάσσεται αυτή του Τούρκου περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή, που επισκέφτηκε την Αθήνα το 1667.

 

Το κτήριο

Όπως αναφέρεται στο επίσημο site, σχετικά με το οικοδόμημα, “Η κάτοψή του είναι δαιδαλώδης, αποτέλεσμα των μετατροπών και προσθηκών που είναι αναγνώσιμες κατά την κατασκευαστική ανάλυση του κτηρίου. Στην πρώτη οικοδομική φάση των χρόνων της Τουρκοκρατίας, το Λουτρό της οδού Κυρρήστου είναι μονό και αποτελείται από αποδυτήρια, χλιαρό και θερμό χώρο. Λειτουργεί με βάρδιες χωριστά για άνδρες και γυναίκες.

Κατά τη δεύτερη οικοδομική φάση, που τοποθετείται χρονικά γύρω στα 1870, το Λουτρό αλλάζει χαρακτήρα. Με την προσθήκη νέων αλλά και τη μετατροπή παλαιών χώρων, μετατρέπεται σε δίδυμο, προσφέροντας για τις διακριτές πτέρυγες ανδρών και γυναικών από ένα χώρο αποδυτηρίων με πατάρι, ένα χλιαρό και ένα θερμό χώρο. Ένα βοηθητικό κτίσμα περιλάμβανε ατομικά λουτρά, τα λεγόμενα “ευρωπαϊκά”.

Το κτιριακό σύνολο συμπληρώνει η υπόγεια εστία, απ’ όπου ο ζεστός αέρας της καύσιμης ύλης διοχετευόταν στα υπόκαυστα, η κτιστή δεξαμενή του νερού και οι βοηθητικοί χώροι του Λουτρού. Στην ταράτσα υπάρχει κτίσμα από το οποίο εξασφαλίζεται πρόσβαση προς τον υπαίθριο χώρο πάνω από τις θόλους και προς την εστία. Οι κύριοι λουτρικοί χώροι στεγάζονται με ημικυλινδρικές καμάρες ή θόλους που φέρουν τις “φεγγίδες”, μικρές οπές με γυαλί για το φωτισμό.”

Στο Λουτρό: Ένα ταξίδι στο σώμα και την ψυχή

Μια επίσκεψη σήμερα στο “Λουτρό των Αέρηδων” προσφέρει στο επισκέπτη την ευκαιρία να αποκτήσει μια εικόνα όχι μόνο του κτηρίου, όπως ήταν εν λειτουργία, αλλά και της εμπειρίας που προσέφερε αιώνες πριν στους χρήστες του. Η εικονική έκθεση και οι διαδραστικές εφαρμογές καθώς και τα εκπαιδευτικά παιχνίδια ξεναγούν τον επισκέπτη στην ιστορία των λουτρικών οικοδομημάτων, αλλά παράλληλα, στοχεύουν να ζωντανέψουν τις τελετουργικές διαδικασίες του λουτρού. Ο επισκέπτης, μπορεί να περιηγηθεί εικονικά στο χώρο του Λουτρού των Αέρηδων, να αντλήσει πληροφορίες για τη λειτουργία του χαμάμ, για την εξέλιξη των λουτρικών οικοδομημάτων και των λουτρικών αντικειμένων διαχρονικά, και τέλος, μέσω ενός διαδραστικού χάρτη να εντοπίσει τα εναπομείναντα λουτρά της οθωμανικής περιόδου στον ελλαδικό χώρο. Η βιωματική έκθεση φιλοξενείται στα αποδυτήρια και στους θολωτούς χώρους του μνημείου. Ειδικές προβολές παρουσιάζουν την άφιξη, την προετοιμασία, τη διαδοχική παραμονή στους κυρίως χώρους του χαμάμ και αποκαλύπτουν με ευφάνταστο τρόπο την «ιεροτελεστία» του λουτρού. Δύο από τους χώρους των αποδυτηρίων διαμορφωμένοι κατάλληλα με σκηνικά και αντίγραφα αντικειμένων, λειτουργούν συμπληρωματικά με τις προβολές και φωτίζουν τη χρήση και τη ζωή των αποδυτηρίων. Τέλος ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα προσωπικής ακουστικής ξενάγησης μέσω ειδικής εφαρμογής για έξυπνες συσκευές.

Δείτε εδώ την εφαρμογή της εικονικής περιήγησης και περπατήστε στους χώρους μέσα από την οθόνη του υπολογιστή σας.

Δείτε εδώ το διαδραστικό χάρτη με τα Λουτρά σε όλη την Ελλάδα