Ψηφίδες: 6.000 χρόνια μόδα

Οι διακοσμητικές δυνατότητες των μικροσκοπικών αυτών πλακιδίων είναι πολλές και συχνά δίνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Θα τα συναντήσει κανείς σε ποικίλους χώρους όπως το μπάνιο, ή κουζίνα, η πισίνα. Ακόμα μεγαλύτερη ποικιλία παρουσιάζουν οι ιδέες εφαρμογής τους. Η χρήση τους για την κάλυψη κάθετων τοίχων ή δαπέδων και το “ντύσιμο” της πισίνας είναι από τις πλέον διαδεδομένες. Ωστόσο, έχουμε δει να χρησιμοποιούνται ψηφίδες για

την κάλυψη πάγκων στην κουζίνα και στο μπάνιο, σε έπιπλα και τραπέζια αλλά και σε καμπύλες επιφάνειες όπως διακοσμητικά ή σε εξωτερικούς χώρους.

Αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη του, ότι στα χρωματιστά κομματάκια από πλακάκι, πέτρα, γυαλί και άλλα υλικά έχουν προστεθεί σύγχρονα χρώματα και υφές υλικών όπως το μεταλλικό, το χρυσό κ.λπ. η γκάμα των δυνατοτήτων χρήσης τους και δημιουργίας πρωτότυπων, εντυπωσιακών χώρων περιορίζεται από την φαντασία του αρχιτέκτονα ή του designer / διακοσμητή.

 

Καλύπτοντας ενιαίες επιφάνειες με το ίδιο χρώμα ψηφίδων, δημιουργούμε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο με τις σκιές και τα χρώματα των αρμών. Συχνές επιλογές αφορούν σε συνδιασμούς της χρήσης των ψηφίδων με άλλα υλικά όπως σοβαντισμένους τοίχους, μάρμαρα ή πλακάκια με όψη μαρμάρου, ξύλο ή πλακάκια με μορφή ξύλου, κάθε είδους πλακάκια μπάνιου ή πλακάκια κουζίνας. Αυτά σε εσωτερικούς χώρους. Στους εξωτερικούς, όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί λύση για τις πισίνες όπου οι φωτοσκιάσεις των αρμών παίζουν με τις ανταύγειες του νερού. Αντίστοιχα συχνή είναι η χρήση τους σε επαγγελματικούς – αλλά και οικιακούς- χώρους spa, υδροθεραπειών κ.λπ.

Ο συνδυασμός διαφορετικών χρωμάτων μπορεί να δώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Πολύχρωμα μοτίβα με έντονα χρώματα, πολυτελής αίσθηση με μαύρο υπόβαθρο και μικρές πινελιές άλλων χρωμάτων ή χρυσών ψηφίδων, πραγματικά οι συνδυασμοί δεν έχουν τέλος και μπορούν να αξιοποιηθούν για να υποστηρίξουν σχεδόν οποιαδήποτε στιλιστική επιλογή.

Η χρήση τους σε μικρούς χώρους ενδείκνυται αφού, σε συνδυασμό με την κατάλληλη χρωματική επιλογή, μπορούν να τους κάνουν να φαίνονται μεγαλύτεροι.

Λίγα λόγια για την Ιστορία

Η τέχνη του ψηφιδωτού εμφανίζεται στην ιστορία πριν από 6.000 περίπου χρόνια και μάλιστα σε τοίχους. Από την τέταρτη χιλιετία π.Χ./Π.Κ.Ε., όταν χρησιμοποιήθηκαν κώνοι οπτής γης (τερακότα, terracotta) εντυπωμένοι σε δάπεδα ή στο έδαφος, για την παραγωγή συγκεκριμένων διακοσμητικών μοτίβων. Ανάμεσα στα πρώτα ψηφιδωτά περιλαμβάνονται τοίχοι από τη Μεσοποταμία ή στήλες από την Ουρούκ, με γεωμετρικά μοτίβα.

Ωστόσο, το θεμέλιο της ελληνικής παράδοσης στην κατασκευή επιδαπέδιων ψηφιδωτών βρίσκεται πιθανώς στα ψηφιδωτά δάπεδα που κατασκευάζονταν στην Ασσυρία και τη Φρυγία με ποτάμιους λίθους (βότσαλα) σε μεταγενέστερες περιόδους, κατά τον 8ο και 7ο αι. π.Χ..

Σημαντική αλλαγή της χρήσης του ψηφιδωτού δαπέδου παρατηρείται στη Φρυγία. Το Γόρδιον, η πρωτεύουσα της Φρυγίας, ήταν πλούσια κοσμημένη με επιδαπέδια (βοτσαλωτά) ψηφιδωτά ήδη από τον 8ο π.Χ. αι. Τρία από αυτά τα ψηφιδωτά αποκαλύφθηκαν σε μεγαρόσχημα κτήρια που καταστράφηκαν στα τέλη του 8ου αρχές του 7ου π.Χ. αι. Χρονολογούνται ως σύγχρονα των μωσαϊκών της Ασσυρίας, αλλά έχουν διαφορετική χρήση στο χώρο. Χρησιμοποιούνται στα σημαντικότερα δώματα και όχι στους εξωτερικούς χώρους, η δε τεχνική τους θεωρείται εξαιρετική.

Το ψηφιδωτό ως μορφή τέχνης

Οι Έλληνες, κατά τον 5ο και 4ο π.Χ. αι., προώθησαν το ψηφιδωτό ως μορφή τέχνης με ακριβή γεωμετρικά σχέδια και ανθρωπομορφικά ή θηριομορφικά μοτίβα. Το ψηφιδωτό του κλασικού κόσμου κοσμούσε συνήθως τον οίκο -συνηθέστερα την τραπεζαρία και τον προθάλαμό της. Κάτι τέτοιο υπονοεί μια στενή σχέση μεταξύ του ψηφιδωτού και του συμποσίου και απεικονίζεται σαφώς στα διονυσιακά θέματα και τις ομόκεντρες συνθέσεις, σχεδιασμένες με τρόπο ώστε να παρουσιάζουν ίδια μοτίβα σε όλους τους συνδαιτυμόνες, ανεξάρτητα από τη θέση τους στον χώρο. Καθώς μάλιστα στο συμπόσιον συμμετείχαν μόνον άνδρες, τούτη η διακόσμηση χάραζε τα διακριτά όρια ανάμεσα στον ανδρωνίτη και τον γυναικωνίτη.

Στην ελληνιστική περίοδο αυξάνονται τα κτήρια που χρησιμοποιούν τη ψηφιδωτή διακόσμηση σε διαφορετικούς χώρους από εκείνους του συμποσίου ή του διάκοσμου στον ανδρωνίτη. Γίνεται επίσης σαφές ότι ένα πολύ μεγάλο τμήμα του χώρου στον ελληνιστικό οίκο ήταν αφιερωμένο στη διασκέδαση των φιλοξενουμένων. Η δραστική αύξηση της χρήσης του ψηφιδωτού σε αυτή την περίοδο φαίνεται ότι ήταν προϊόν μιας αυξανόμενης ευημερίας. Οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν ψηφιδωτά ευρέως σε επιτοίχιες εφαρμογές, σε αψίδες και στην πεζοδρόμηση. Η χρηστικότητα του ψηφιδωτού στην αρχιτεκτονική δομή των ελληνιστικών κτηρίων προσλαμβάνει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, καθώς γίνεται το μέσο φυσικού διαχωρισμού σε περιπτώσεις που ο χώρος δεν είναι αρκετός σε μικρότερα κτήρια. Η επίδειξη της κοινωνικής θέσης απαιτεί την ύπαρξη περισσότερων του ενός συμποσιακών χώρων και τούτο γίνεται εφικτό χάρη στην αρχιτεκτονική πλέον χρήση της τέχνης.

Στη βυζαντινή περίοδο η ψηφιδογραφία έγινε η πιο προσφιλής ζωγραφική τεχνοτροπία υποσκελίζοντας κάθε άλλη πλαστική μορφή και κυρίως τη γλυπτική. Οι Βυζαντινοί εκτός από επιδαπέδια και επιτοίχια ψηφιδωτά έφτιαχναν και φορητές ψηφιδωτές εικόνες.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη η τέχνη του ψηφιδωτού παρήκμασε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Στη «σύγχρονη» φάση της ιστορίας στην Ευρώπη, η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τα ψηφιδωτά ξεκινάει κατά την περίοδο της Αναγέννησης.

Στο πλαίσιο της μεσοαμερικανικής καλλιτεχνικής παραγωγής ο όρος ψηφιδωτό βρίσκει την εφαρμογή του όχι μόνο σε αρχιτεκτονικές επιφάνειες, όπως συμβαίνει στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, αλλά σε μια ποικιλία αντικειμένων, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται αγγεία, ασπίδες, προσωπεία, ανθρώπινα κρανία, λαβές εγχειριδίων και λατρευτικά ειδώλια. Το μέσον της διακόσμησης είναι θραύσματα σκληρών λίθων και άλλα υλικά.

Στη σύγχρονη εποχή το ψηφιδωτό αγκάλιασε, επίσης, το κίνημα της νέας τέχνης, το αποκαλούμενο Αρ Νουβώ (Art Nouveau). Στη Βαρκελώνη ο Αντόνι Γκαουντί (Antoni Gaudi) μαζί με τον Γιοσέπ Μαρία Γιουγιόλ (Josep Maria Jujol) φιλοτέχνησαν εντυπωσιακά κεραμικά ψηφιδωτά στο Πάρκο Γκουέλ (Guell Park) στις πρώτες δύο δεκαετίες του 20ου αι. Χρησιμοποίησαν μια τεχνική γνωστή ως trencadis για να καλύψουν τις επιφάνειες των κτηρίων. Ενσωμάτωσαν, επίσης, στην τεχνική τους υλικά που προέρχονταν από σπασμένα κεραμικά και άλλα αντικείμενα, μια επαναστατική ιδέα για την τέχνη και την αρχιτεκτονική.

Πηγή Ιστορικών στοιχείων: Διατριβές για το ψηφιδωτό, Wikipedia

Επισπευτείτε την συλλογή του Bathroomplus